Dhandhanggula Sida Asih - Natal

Ing sasi Desember tahun 2000 kepungkur aku gawe sapupuh tembang Dhandhanggula Sida Asih. Marga wektu iku akeh daerah ing Indonesia sing ketaman banjir lan lemah longsor, surasaning tembang kepingin atur panglimbang lan pandonga. Muga-muga wae, ing wektu saiki panglimbang lan pandonga iku isih relevan, lan bisa nuwuhake kekuwataning iman lan pangarep-arep tumraping para sanak kadang kabeh, luwih-luwih sing lagi padha ngriyayakake Natalan:

Pamuji mba, dhuh Hyang Agung Gusti
wit Putran-ta wus tedhak manjalma
ringkih njalmi pindha lare
ing bumi kebak sandhung.
Mala reretu den priksani
banjir warih bebandhang
damel siti jugrug.
Jugruging ati pra jalma
kang anilar katresnan lan sipat adil.
Nging mba tetep pracaya

Hamba memuji-Mu, ya Allah Mahaagung / karena Putra-Mu telah turun menjelma / dalam kerapuhan sesosok bayi / di bumi yang penuh kesulitan / Lihatlah musibah-musibah kami / air bah dan angin topan / menjadikan tanah longsor / Pertanda robohnya hati manusia / yang meninggalkan kasih dan keadilan / Tetapi hamba-Mu tetap percaya…

Sugeng Natal 2007 & Warsa Enggal 2008! ***

Photone Bapak lan Mamakku "Smiley"!

Ndhuwur iku photone Mamak karo Bapakku rikala aku dadi manten tanggal 09 Desember 2007 kapungkur. Aku seneng nyawang photo iku. Ya mung iku photo sing ngatonake pasuryane Bapak lan Mamak katon sumringah. Liyane mung katon dhatar wae, kepara malah ngatonake ulat sing ora bungah, sajak prihatin, mrihatinake anake pambarep sing "prodigal", aku sing mrusal lan wis gawe kuciwane brayat.

Sanadyan aku babar blas ora duwe sedya nguciwakake wong tuwaku munggahe para sanak sedulurku, ananging iku sing kelakon. Jalarane pancen rada angel tinampa dening sapa wae sing mangerti, sapa ta aku iki. Mula saka iku, sabubare anggone duwe gawe mantu, sadurunge aku budhal maneh menyang Jakarta, aku sakloron karo bojoku mijekake wektu ngadhep Bapak-Mamak lan pasrah kaluputan karo njaluk pangapura. Kepriyea wae aku wus nindakake kaluputan, ya mungguhing kulawarga lan mungguhing pasamuwan suci greja Katolik.

Sumedhot rasaning atiku, Bapak lan Mamak jembar segarane. Bapak ngendika, "Kanggoku, anakku ora luput. Awit, kepriyea wae sing jenenge anak iku isih daging lan getihe wong tuwa. Sing wis kelakon wis dak pasrahake Gusti. Wingi ana ing sembahyanganku aku mung matur kaya Ibu Dewi Maria, 'Karsa Dalem kalampahana!' Mung welingku marang kowe sakloron: saiki diwiwiti uripmu sing anyar. Ora mung teori kaya sing wis mbok mangerteni, nanging bener-bener bakal ngalami. Aku nyengkuyung tekadmu anggone bakal tetep nggegulang urip karohanen. Wis, saiki budhala menyang Jakarta. Bapak karo Mamakmu mung bisa nyangoni slamet, ora bisa nyangoni bandha donya. Jaganen adhimu sing ana ing Bekasi. Kowe iku anak barep, dadi sulihe wong tuwa ing kana. Tetep sregep sembahyang!"

Mamak uga nambahi piweling. Mung siji welinge, "Tetepa eling marang wong tuwamu, ya aku lan bapakmu iki!"

Bakda iku, aku disembahyangake lan disuwunake berkah dening Bapak. Ana ing ati aku dadi rumangsa luwih manteb. Tan kendhat aku matur nuwun marang Gusti, dene diparingi wong tuwa kaya Bapak-Mamak. Untung, adhiku sempat njepret Bapak-Mamak sing lagi mesem! Photo ing dhuwur iku isa dadi kanca lan penebar semangat kalane aku urip ing Jakarta. (Matur nuwun ya, Bek!)

Matur nuwun, Gusti! ***

Sri Sultan Hamengku Buwono X's Promises

On August 29th, 1988 before the departure of his father (the late Hamengku Buwono IX) to America for a medication, Sri Sultan Hamengku Buwono X said "Yes!" to him. His father asked Herjuno Darpito (the real name of HB X) to promise him to fulfill the four following missions:

• to shelter everyone no matter if they don't like Herjuno.
• not to break the state's rules.
• to be more brave to say the truth: the right one is right, and the wrong one is wrong!
• not to have any ambition but to make people prosperous.

Sri Sultan told this in a TV talk-show "KickAndy" at MetroTV when Andy questioned him about his possibility of being chosen in the election next 2009. More of the interview can be seen on KickAndy's site.

No doubt, just like father like son, Sri Sultan HB X is a charismatic leader, not only culturally but also politically.

I just want to underline the promises as a struggle to live wisdoms inherited by his father, the former King of Ngayogyakarta Hadiningrat. It's so obvious that the items are deeply from the heart of a real Javanese. The wisdoms are based on the Javanese ethics. There’s a Javanese traditional saying about how to run the role of living; it is as a vision and mission of man’s life:

“Sepi ing pamrih rame ing gawe, narima ing pandum, mamayu hayuning bawana” – , to go primarily for none of self-intention while working with others pro-actively, to be grateful to the given role within the universe, and to take part of beautifying the world’s beauty.

Humbly the father said to his son to be "more" brave to say the truth. He did not tell him how brave he was to tell the truth so far. Instead, he wanted him to be "more" than what his father did. It is a sacred mission for my Sultan to fulfill his promises.

In God's providence he will, I believe. ***

Link to Jogjakarta Special Province: click here!

Preparing an entry of Javanese Wisdoms

Eagerly I want to post an entry about my Sultan Hamengku Buwono X's opinions as they had been broadcasted twice by MetroTV. There is a favourable talk-show program of the TV station, Kick Andy, hosted by Andy Noya. You can view the episode of the interview with the Sultan on this one (complete version). (You must have RealPlayer installed on your PC to play the video).

 

It will be about Javanese Wisdoms as far as my Sultan had told us in that episodes. So, please come back soon! ***

 

 

 

Bapakku seneng ngingu wedhus

Bapakku asmane Antonius Sugiman. Wis tau dadi PNS ana ing Dinas Pendapatan Daerah Kabupaten Kulonprogo, Jogja, ngasta ana ing pasar minangka juru tarik karcis marang bakul-bakul. Udakara wis meh setahun iki pensiun. Kelahiran tahun 1947 sakjane isih katon nom. Dhasare ya isih seneng nyambut gawe, dadi sanadyan wis pensiun ya ana wae sing ditindakake saben dinane. Sing mesthi kuwi garap sawah lan ngrumat kewan. Yen didangu priyayi liya anggone ngasta saiki nang ngendi, biasane Bapak anggone atur wangsulan kanthi bangga, "Kantor kula sapunika wonten sabin! Hehehe..."

Pancen, saben dina Bapak mesthi tindak sawah: esuk, awan, sore, kepara kondure sok nganti wayah surub. Yen ora niliki tanduran pari, ya ngarit karo angon wedhuse sing saiki cacah papat. Foto ing dhuwur iku kajupuk dina Sabtu, 10 Nopember 2007 wingi, mapane ana pekarangane tanggaku sing wujud lapangan kanggo meme cengkeh ana ing ngarep omahku. Saiki lagi mangsane padha bubar plabuh, mangsane ngrabuk lan ana sing wis matun. Mulane wedhuse Bapak mung dicencang ana ing pekarangan iku wae.

Bab ngingu lan ngupakara wedhus, Bapakku klebu gemati banget. Ora maidu yen wedhuse lemu-lemu. Lha wong pakane wae sok aneh! Ora trima mung suket lan ramban. Saben esuk lan sore Bapak mesthi nyacah gori (nangka nom), pentil kates, jantung gedhang, utawa sayuran liyane sing lumrahe dipangan manungsa. Nanging iku mau kabeh diolah bapak kanggo makani wedhuse! Dibumboni, digeneni barang kaya lumrahe wong nyayur! Coba! Ning wedhuse ya padha doyan lan mangan jangan olahane Bapak iku kanthi ngethamul sajak ndemenakake tenan. Terkadhang sok diwehi bekatul campur uyah sacukupe. Malah sok dijamoni ndhog pitik barang. Hehehe... yen ora kober ngarit suket utawa golek ramban, kaya mangsa ngrecih udan kaya saiki iki, Bapak ora pati kuwatir. Isih ana pakan wedhus alternatif!

Kelangenan ngingu kewan kaya iku wis dilakoni Bapak wiwit isih cilik. Liyane wedhus wis tau kebo, sapi, bebek, lan manuk. Sing durung tau marmut lan kelinci. Tanggung, jarene. Kamangka biyen sing sok dipasrahi ngrumat kewan-kewan iku aku. Bapak sok duka-duka yen nganti kewan ingone gembrat-gembret marga kapiran ngelih. Hehehe...aku pancen kadhang sok memeng. Ngingu kewan kok sing gedhe-gedhe wae. Mbok pisan-pisan sing cilik-cilik kaya trewelu kareben anggone ngarit ora susah akeh-akeh. Nanging pepinginanku iku ora dadi kersane Bapak. Mengko mundhak aku malah dadi wong keset.

Sing ditindakake Bapak kaya ngono iku ora krasa wus ndadekake aku kaya saiki-iki. Anggonku ngonceki tekan bab seserepaning urip. Yen dilelimbang, urip minangka wong tani desa iku kebak ing kawruh kanggo sangu urip. Saka Bapak aku diajari bab sikap "gemati", "jujur" lan "sregep" marang apa wae kang dadi tanggung jawabe. Kewan iku ya titah, sing saiki dipercayakae marang aku supaya dirumat kanthi gemati. Yen wis kulina ngrumat kanthi sikap mangkono, besuk yen wis dadi wong tuwa wayahe ngrumat kulawarga lan wong liya bakale ora kangelan. Mangkono ngendikane Bapak muruki aku.

Gemati: pamrihe supaya saktandang tandukku marang kewan ora ninggalake atiku minangka jejering manungsa. Kewan uga butuh katresnanku. Apa maneh samengkone ana ing pasrawungan karo wong liya sing padha-padha manungsa!
Jujur: pamrihe supaya anggone ngrumat kewan iku ora mbilaheni darbeke wong liya. Yen pas diengon, kewan-kewan iku kudu tansah diulatake. Samangsane nedhak (mangan utawa ngrusak tanduran) kudu enggal digusah lan digiring ana ing papan sing samesthine. Kewan iku ora ngerti tembung "nyolong"! Mung manungsa sing ngerti, mula kudu nggenahake lan menerake sing prayoga.
Sregep: pamrihe supaya dadi wong mandhiri, ora mung "dhat nyeng", keset utawa "manja" (ngadi-adi). Saben pagawean lan tanggung jawab samesthine ditindakake kanthi tumemen. Sing dipentingake dudu kepenaking awak, nanging tandang-tanduk sing mrantasi gawe. Mesthi wae ora mung kanggo awake dhewe nanging uga kanggo sapadhaning titah. Jarene simbah, wong keset iku dadi bature setan!

Marga wis tau diajari Bapak ngingu lan ngrumat kewan iwen iku, aku duwe pengalaman dadi "wong angon". Maune mono mung angon wedhus, kebo, sapi, utawa bebek. Nanging saiki pengalaman iku dak rasa-rasakake wus menehi dhasar kang bisa dicakake ana ing donyaning pasrawungan agung. Mula ana tembung "pangon" sing kajupuk saka donyaning ngrumat kewat iwen, kanggo nyebut jejering pemimpin. Dudu kewan maneh sing dipimpin; dudu kewan maneh sing diladeni, nanging sapadhane manungsa. Ora mung wong liya sing diengon, nanging sajatine uga ngengon awake dhewe, klebu kulawarga dhewe (bojo lan anak, uga sedulur, kakang lan adhi).

Matur nuwun nggih Pak... ***

Siaran Radio Popjawa ing Nederland

Esuk iki atiku bungah. Kaya biasane esuk ngurupake komputer terus niliki blog iki. Eh, ana priyayi sing mampir, Mbak Ariane van den Heuvel seka SRP (Siaran Radio Popjawa) Netherlands. Hehehe...pancen tanggal 5 Nopember kapungkur aku "dolan" mrana terus ninggali komentar ing buku tamu. Dolan mrana wae marga diparingi priksa karo Mbak Retma anane situs resep masakan nganggo basa Jawa! Wiiih...ana toh?! Bareng dak klik, eh, jebul iku situs radio Jawa ing tanah Walanda kana!

"The first 24-hours Non-Stop Popjawa streaming in the world since 24 dec 2004 Indonesia, Suriname & Netherlands". Iku keterangan singkat bab SRP. Menu sing kaaturake ana Pop Jawa MP3, Photo Album, Trah Karijodinomo, Links marang situs-situs Jawa liyane.

Aku nyelakake wektu nonton photo-photo ing folder Suriname. Pengen rasane mangerteni swasana desa ing kana. Jebul katon ora adoh bedane! Memper swasana ing Jawa! Aku ndownload photo tumpeng sing lagi dienggo kembulan! Dadi kelingan nang ngomahe simbah!

Terus, esuk iki mau aku penasaran ngeklik link Stamboom. Tegese aku ora mangerti. Nanging disawang saka photo-photo sing kapasang ing kana, sajake iku nuduhake trahe Simbah Karijodinomo. Atiku sumedhot. Yen nitik asma kang kaagem, nuduhake gagrag jaman biyen. Pikiranku kumeplas marang jaman rikala simbah-simbah biyen padha dibuwang menyang Suriname, papan sing adooooooh banget karo sanak sedulure. Ewa semono isih padha bisa tahan nganti tekan saiki, lan malah kawentar menawa Suriname iku identik karo wong Jawa! Kahanan ing tanah pembuangan sing dak bayangake, mbokmenawa memper karo kahanane bangsa Israel rikala ana ing pembuangan ing tanah Babylonia! Kangen marang tanah leluhur!

Aku yakin banget, sing marahi tetep urip mung pangarep-arep kang kandel lan mesthine pasrah marang Sing Karya Urip. Iku kang ana ing bayanganku, mula sedulur-sedulur Jawa ing Suriname malah dadi lan ngrembakane kaya saiki!

Anane Siaran Radio Popjawa ing kana, saya nuduhake sepira gedhene katresnan marang tanah leluhur. Yen maos judhul-judhul lagu sing kapasang, sangertiku akeh lagu saka album jaman aku isih cilik: Mus Mulyadi lan Waljinah si Walang Kekek. Ana sawetara sing anyar kayata albume Mas Didi Kempot. Wah, kepingin rasane aku bisa ngaturake lagu-lagu koleksiku sing anyar-anyar saka kelompok campursari sing lagi ngrembaka ing tanah Jawa kene.

Apese atiku bungah, ing pangangen-angenku maune marang blog BornJavanese ini ana candhake. Ana sedulur tunggal leluhur ing tanah sabrang sing mangerteni menawa ana peranganing atiku sing tumuju marang sanak-kadang ing kana, mligine Suriname.

Pandongaku, muga sedulur-sedulur kabeh tansah binerkahan dening Gusti kang Mahatresna, pinaringan rahayu lan bungah sakabehe. Amin. ***

Sing digoleki, sing bakal tinemu!

Pamedhare Joko Lodhang
pranyata sasmita gaib
jumejere dadi jangka
sapa wae kang hangrantu
mangka pituduh yekti
margining gesang rahayu
yuwana lan niskala
tan minger keblating Widhi
pegat-pegat anyegat wijiling kodrat

Yen diupadi bedane, bakale mesthi ketemu apa wae sing beda.
Semono uga yen diupadi padhane, ya bakale mesthi ketemu apa wae sing padha.

Yen sing apik diupadi, samubarang sing apik bakal tinemu.
Yen sing ala diupadi, ya samubarang sing ala bakal tinemu.

Kari tlonjonging ati kepingin sing endi:
nggoleki sing beda, apa sing padha?
nggoleki sing becik, apa sing ala?

Sapa sing ngupadi, tundhone bakal nemokake! (bdk. Mat 7:8)

Sumangga. ***

Gegarane Wong Akrami

Gegaraning wong akrami
Dudu bandha dudu rupa
Amung ati pawitané
Luput pisan kena pisan
Yen gampang luwih gampang
Yen angèl, angèl kalangkung
Tan kena tinumbas arta

Mak bedunduk ana ing ati aku kelingan marang pupuh tembang kang karipta dening R. Ng. Yasadipura, Pujangga kawentar saka kraton Sala. Esuk mau aku banjur muter VCD, rekamane kelompok campursari Sangga Buana. Judhule tembang "Lg. Dadi Ati" nganggo dibawani pupuh tembang iku mau. Mak nyessss rasane, mak prinding githokku, sasat kaya kumleyang ragaku marga ngrasa-ngrasaake surasane.
Rikala dak goleki ana ing internet, jebul pupuh iku wus akeh sing ngutip. Melu-melu! Hehehe...soale aku lagi nyawisake ati, tata-tata arep dadi manten!

Pupuh ndhuwur iku klebu tembang Macapat Asmarandana.

Tembang Asmarandana umume kanggo wong sing lagi gandrung kapirangu. Yen dideleng wantah, Asmarandana dijupuk seka asmara kang artine tresna, lan dahana kang artine geni. Mula saka kuwi, Asmarandana isine wuyung lan samubarang kang magepokan karo tresna.

Biasane pupuh iku sok ditembangake kanggo bawa sekar ana ing pawiwahan utawa mantenan (hehe...silak pengen dadi manten aku!). Pas banget minangka piwulang kanggo sapa wae sing arep mbangun brayat. Sanadyan gathuking ati pasangan temanten iku kudune wis suwe kelakon, nanging tembang iki bisa dadi pepeling, ngelingake yen katresnan jati iku dununge ana ing ati. Arepa bar kuwi, bar dadi manten, urusane luwih pepak. Jangkeping ati ya mesthine cak-cakaning katresnan iku ing urip sabanjure. Lha, iki sing marahi ati mau mak dheg! Antebing karep katantang, wani apa ora? gelem apa ora? Gelem ora gelem, pancene kudu ngono!

Saben wong dak kira sarujuk menawa "ati" kuwi pancen gegaraning urip. Awit, ati (heart) iku salah sawijining pandoming laku angga priyangga. Yen oleh kasebut papan, ati iku papaning janma bisa cecaketan karo Gusti Allah kang yasa uripe kabeh kang tumitah. Semono uga, ati uga asring dadi dhasar anggone mbangun paseduluran, nyawang lan naliti pengalamaning urip kanthi luwih jero. Saka ing kono bisa mijil sikap lan prabawa sing asli. Sipating wong biasane tumuju marang atine. Mula, ati sok angel diselaki.

Klebu bab jejodhoan. Yen ati wus muni, bandha lan rupa ora dianggep! (Kejaba yen pancen tlonjonging ati mung tumuju marang rong prekara iku! Ana ya, wong kang nggadhekake ati marang prakara-prakara iki!) Yen ati wus jodho, apa wae bakal kajangkah.

Aku kadhang sok ngungun dhewe, sejatine "tlonjonging atiku", "antebing atiku" iki tumuju marang ngendi? Rasane kaya ora ana sing didadekake garan yen atiku isih miyar-miyur ngadhepi urip sing bakal kelakon. Rikala wus ana sing diantebi, rasane urip iki dadi nggenah, lakune dadi krasa entheng, dalane kaya kasunaran pepadhang. Sanadyan ta kanthi ana sing diantebi, iku mratandhani ananing cecawis sawektu-wektu ngadhepi resiko. Pancene kudu mangkono!

Kepriye yen atiku kleru?! Pancen aku kudu tansah sadhar, atiku ora sing paling bener dhewe. Atiku isih kudu tansah digegulang kepriye bisane supaya luwih lantip lan pener. Nggegulang ati bakale pancen ora ana kendhate. Awit, sapa ta aku iki? Aku dudu Gusti sing yasa urip!

Sik...sik... kok dadi saya jero ta iki?
Ah...leren dhisik. ***

Javanese Costume: Foto-ku Sawuse Nari

Gara-gara posting bab wong-wong manca sing kasengsem marang kabudayan Jawa wingi kae, aku dadi kepingin ng-upload fotoku ngisor iki.



Urut saka buri arah jarum jam: Agung (saiki sliramu nangendi?), Wagiman, Jarwa (Wa, iki fotomu dak upload nang internet! hehehe...), Isri, aku, lan Hartono. Nggantheng-nggantheng toh? Hehehe...

Iku foto rikala aku sakanca rampung ngiringi persembahan nganggo tarian Jawa ing salah sawijining Misa. Papane ing kapel Seminari Tinggi St. Paulus Kentungan Jogja. Kelakone ing tahun pira ya? Yen ora kleru tahun 1996-an.

Heee...kanca-kanca! Iki fotone dak upload, kanggo tamba kangen! Ayo dikomentari!
Eh, kapan nari bareng maneh? Isih pada kelingan ora: sabetan, tanjak, ulap-ulap, onclang, lsp.?

Muga-muga pada apik wae kahanane saiki. Pandongaku, muga awake dhewe tansah padha binerkahan anggone martaake kabar kabungahan miturut carane dhewe-dhewe.

Berkah Dalem! ***

Fill in my Guestbook! (Buku Tamu)

Hello readers!
I'm glad you're coming here. No matter who you are or where you are from, I believe that there's something bringing you here.

Maybe you're a Javanese in a foreign country, being apart from our home-land Indonesia. If so, "Sugeng rawuh! Matur nuwun sampun mampir ing blog punika. Kados pundi kabaripun? Mugi-mugi kawontenanipun sehat lan bingah. Blog punika kaaturaken antawisipun pancen kagem panjenengan ingkang nembe ing tanah manca, minangka jampi kangen."

Maybe you're a foreigner but curious of the title of my blog "Born Javanese" and willing to feel the taste of Javanese atmosphere. Here you are! Mmmm... have problem with the language? Don't worry. Some entries are in English as possible as I can try. So, feel free also to leave comments here, under any entry you want to. Please go ahead, I will so appreciate that. English is OK! Be sure to leave a link(s) of yours if you have one(s). That's good to raise your site(s)'s page-rank, isn't it?

Or, are you from Suriname? Wow! Aku seneng panjenengan mampir kene. Ampun kapok nggih. Muga-muga blog iki bisa kanggo tamba kangen marang tanah leluhur: tanah Jawa ing Indonesia.

OK! Here you go! Just fill in the guestbook. I promise I'll visit yours!

Have a great time!

Best regards,
Kandar Ag.

Ki Gaura lan Nyi Elizabeth, kula kasengsem, isin lan meri!

Wis pirang-pirang dina iki sejatine aku kepengen nulis bab wong-wong seka manca nagara sing kasengsem marang kabudayan Jawa. Nanging iku durung kelakon merga sirah iki rasane kebak, awak kesel merga gawean, lan ati sing ora pati jenjem merga akeh sing marahi kemrungsung. Saking kepengine lan kangen nulis ing blog, mula ya lagi pepenginan wae sing dak aturake (hehehe...).

Pirang dina kepungkur (dinane lali) aku nonton tayangan TV Trans-7 Empat Mata-ne Mas Thukul Arwana. Sing diundang ing talk-show iku dhalang kondhang Ki Manteb Sudarsono, Ki Asep Sunandar, lan Ki Gaura Mancacarito (dhalang asal Australia sing wis dadi WNI). Kejaba priyayi kakung ana uga priyayi putri yaiku Ria Enes (sing maragaake boneka Susan) lan Nyi Elizabeth (sindhen asli Perancis). Ora kaya adat biasane yen nonton Thukul, wengi iku aku nonton kanthi rasa gumun, kasengsem, lan...isin!

Kawigatenku mung marang Ki Gaura lan Nyi Elisabeth. Ing atase priyayi manca nagara wae padha kasengsem lan mbelani kabudayan Jawa nganti direwangi rila ninggalake nagarane, lha kok aku sing wong Jawa asli ora pati nggape, luwih seneng dadi penikmat tinimbang pelaku budaya! Isih mendhing yen sing dinikmati iku seni budayane dhewe, apese mratandhani tresna marang warisan leluhur. Nanging umume bocah-bocah nom saiki luwih gampang kepilut marang kabudayan manca (hehehe...ngrasani ala!). Aku isin, nganti kalah karo wong manca! Maksudku, kalah anggone gemati marang duwekku dhewe.

Aku dhewe sejatine kepingin isa kaya priyayi loro iku, melu dadi pelaku seni budaya Jawa sing gemati lan mumpuni. Biyen rikala SMA aku sinau beksa (tari), setahun kaping pindho pentas sendratari utawa wayang won ing asrama sekolahan. Mangsane kuliah aku sinau nabuh kendhang bareng kelompok angkatanku, butuhe kareben isa ngiringi pangibadah ing greja. Nanging ya mung tekan semono! Dadi, nyipati ana priyayi manca sing luwih mumpuni kaya Ki Gaura lan Nyi Elizabeth iku (lan isih ana akeh liyane maneh), sejatine aku meri! Aneh! Meri kok ya karo wong manca! Byuh...byuh...!

Ki Gaura, Nyi Elizabeth, kula kasengsem, isin lan meri dhumateng priyantun kados panjengengan! Nanging ugi kanthi tulus kula matur nuwun sanget dene panjenengan sampun ndherek nguri-uri kabudayan Jawi.
(Isih karo isin! Hehehe...tambah maneh yen nggatekake penari ing video seka YouTube.Com ngisor iki!)



Sacara emosi, rasa kasengsem, meri lan isinku dadi marakake ati nelangsa: muntub-muntub kepingin tumandang nanging winates dening kahanan. Saploke aku mlebu donyaning pagawean ing Jakarta, sasat ora isa nandangi pepinginan iku. Isane mung ngrungokake uyon-uyon, campursari lan kaset wayang (eh, aku duwe MP3 wayang Ki Hadisugito olehe gawe dhewe lho, mindhah seka pita kaset dadi keping CD. Hehe..mbajak!). Kala-kala rengeng-rengeng dhewe nang kantor utawa nang ngomah yen pas adus. Golek informasi kelompok campursari sing cedhak papan kontrakanku ora oleh-oleh. Kelompok karawitan sing cerak ora ana. Tundhone ya mung kapeksa nglalekake pepinginan iku. Nonton tayangan iku ati iki dadi malah kaya dionggreh-onggreh maneh pepinginane. Wah, jan...!

Nanging apa ya cukup mung mangkono wae?

Ah, saora-orane aku duwe blog iki! Apese isa kanggo srana nggegulang kawruh lan kawigaten marang kabudayan Jawa. Sawetara isa kanggo srana anggonku mujudake pepinginanku dhewe, melu mersudi luhuring kabudayane leluhur. ***

Kelangan Kiblat

Bubar riyaya Lebaran utawa Bakda biasane akeh wong urban anyaran mara ing Jakarta. Isa diwaspadaake anane pratandha owah-owahan kultur. Salah sijine yaiku kultur bab araning kiblat. “Kiblat” utawa sing sok diarani “arah mata angin” lumrahe dianggo pandom lan pituduh arah utawa papan. Yen panjenengan kagungan kompas, jarume nuduhake arah lor lan kidul (utara-selatan). Sabanjure awake dhewe bisa ngenali arah kulon lan wetan (barat-timur). Nanging ing Jakarta, kiblat miturut kompas kaya mangkono sajake ora populer!

Aku isih kelingan dina-dina sepisanan mapan ing Jakarta. Yen aku takon marang pawongan liya bab dalan utawa lokasi tertamtu aku ora nate krungu tembung “wetan-kulon-lor-kidul”. Sing diango nuduhake arah, yen ora “kiwa-tengen” ya “sawuse-sadurunge”! Balik yen aku sing ditakoni trus anggonku nerangake kanthi migunaake kiblat miturut kompas, sing takon malah bingung lan njaluk supaya diterangake nganggo “kiwa-tengen”!

Pancen, nerangake nganggo rong tembung iku dadi luwih gathuk. Dhasar gampang lan prasaja. Nanging tuwuh pitakonan ing atiku: iki perlambang apa?! Kok tembung “kiwa-tengen” luwih populer tinimbang “wetan-kulon-lor-kidul”? Aku krasa kaya-kaya ana surasaning urip sing ditinggalake, utawa kanthi ukara liya: ana sing kudu luwih digatekake tinimbang kawruh kiblat sacara wadhag.

Sedulur-sedulur Muslim nggatekake banget ananing kiblat mata-angin iku rikala arep ngedegake sholat. Dadi kepriyea wae kiblat papat (wetan-kulon-lor-kidul) tetep penting. Ngenali kiblat iku banjur bisa kabiyantu anggone sembahyang.

Nanging, ing njabaning papan pangibadah, kiblat sing kanggo malik grembyang dadi “kiwa-tengen”! Plethek lan suruping srengenge mbokmenawa pancen arang disipati wong Jakarta. Mbokmenawa marga katutupan gedhung utawa pedhut polusi. Kamangka arah soroting srengenge kuwi bisa kanggo nuduhake kompas (kejaba yen pas tengah awan presis). Mula wong-wong padha milih “kiwa-tengen”. Yen dijereng maneh, pilihane dadi “kiwa-tengen”, “ngarep-buri”, “maju-mundur”, “kurang-kebablasen”, lsp. Nanging sing paling “fatal” tetep “kiwa-tengen”, arep ngiwa apa arep nengen? Kleru milih sijine bakale luput utawa kesasar anggone andon laku. Yen kudune ngiwa malah nengen, utawa suwalike, temahan ora tekan papan sing kaangkah!

Jakarta wus kawentar kutha metropolitan sing paling gedhe ing Indonesia. Kabudayane wus “heterogen” banget. Ikatan sosial antarane wong siji lan sijine luwih kabangun dening linkungan pakaryan, pasrawungan, hobby lan minat. Sipate luwih “kategorial” tinimbang “geografis”. Kontrol moral lan sosial dibalekake marang kadewasane saben pribadi. Sing diarani “bebas” saka pranatan sosial pancen isa kelakon temenan. Saben wong bisa ndhelik ing satengahe “ombyokan” kanthi identitas sing “anonim”.

Ing swasana sing kaya mangkono iku yen awake dhewe ora duwe “kiblating laku” sing gumathok, bakale nubras-nubras ora karuan. R. Ngabei Ronggowarsito ing Serat Kalatida, tembang Sinom pupuh kapitu (kurang luwih sinerat th. 1860) ngandika mangkene:

Amenangi jaman edan, ewuh aya ing pambudi, melu edan nora tahan, yen tan melu anglakoni, boya kaduman melik, kaliren wekasanipun, ndilalah karsa Allah, begja-begjane kang lali, luwih begja kang eling lawan waspada.

Hidup di zaman edan, betapa susahnya, ikut edan tidak tahan, jika tak ikut tak kebagian, akhirnya bisa kelaparan, sudah kehendak Allah, betapa senang hidup menyimpang, lebih bahagia hidup dengan kesadaran dan kewaspadaan).

Pandongaku, muga-muga para sadulur urban anyaran tetep eling lan ora kelangan kiblat kanggo andon laku ing Jakarta! ***

Kandar Ag.

Wedangan yuuuuk...!!!

Ana ciriwanci sing dak kangeni seka swasana ngomah yen wanci esuk, yaiku wedangan! Wujude mono prasaja utawa sederhana: jagongan karo ngadhep wedang anget sak adune, mbuh pisang goreng, tela goreng utawa jajan pasar liyane. Kopi utawa teh manis wae wus cukup kanggo kanca ngobrol. Pancen ora mesthi saben esuk. Nanging biasane yen ana tangga teparo, mbuh paklik utawa pakdhe sing nunut ngasah arit sadurunge menyang sawah, bapakku mesthi ngampirake ngajak ngombe wedang, papane ana ing pawon.

Ora ana tema sing gumathok ana ing obrolan iku. Ngalor-ngidul sakarepe ide. Sing mesthi kuwi bab olah tetanen nggarap sawah. Kadhang crita ngenani bocah-bocah sekolah. Nanging uga sok-sok mrembet-mrembet ngomongake bab kahanan masyarakat desa utawa malah politik negara. Wiwit pak dhukuh nganti pak presiden, bakul arit nganti juragan pabrik mobil, kabeh isa dadi bahan omongan gayeng. Durung suwe iki bab rega tanaman hias sing jenenge “anthurium” dadi guneman sing ora kalah serune. Terkadhang ing obrolan iku uga wong sapejagong wedangan isa mawas dhiri anggone ngadhepi ombyaking jaman saiki.

Yen wis ketungkul ngobrol ngono, suwene wektu sok ora dirasaake. Isa jam-jaman. Dhasare mono wong tani desa sing ora diuyak-uyak “deadline” kaya wong kantoran kutha, sarwa-sarwi dilakoni kanthi kepenak wae. Nglaras lan mat-matan. “Time goes so slowly”.

Kanggone priyayi sing gemati marang wektu, ana unen-unen “time is money” – "waktu adalah uang", mesthi wae wedangan kaya ngono kuwi mau dianggep pemborosan! Ananging mungguhing wong padesan, wektu wedangan iku ana paedah sing mirunggan. Beda karo wong kutha sing sarwa-sarwi nganggo dhuwit, beras wae nempur, wong tani padesan iku ora mikir maneh apa sing isa dipangan. Apa wae isa dadi rejeki anggere prigel: lemah dadi rejeki, pupus godhong pohung dadi rejeki, kimpul dadi rejeki, godhong gedhang dadi rejeki. Ana unen-unen wong padesan iku “adoh ratu, cerak watu”. Sanadyan unen-unen iku sok dianggo nggambarake papa-sudrane wong padesan, ananging krasa ana kebanggaane: watu wae isa didadekake kanugrahan rejeki! Cekake, bab rejeki, wong tani desa ora bakal kapiran! Yen wayahe duwe butuh pas ora duwe dhuwit, isih isa “barter”.

Wektu wedangan isa dadi gegambaran menawa wong desa iku uripe ora kemrungsung. Sing diudi lan diwujudake ana ing kalodhangan iku utamane dudu bab dhuwit, ananging bab mbangun brayat, mbangun kekadangan, mbangun rumakete paseduluran. Mula diarani “wedang” merga ngemu teges “ngawe kadang” (= mengundang sahabat). Butuhe wong urip ing madyaning bebrayatan agung iku ora mung cukup dhuwit.

Wong padesan biasane mentingake anggone sugih sedulur ngluwihi anggone sugih bandha. Awit paseduluran sing tulus rumaket ajine ora isa diregani nganggo bandha donya. Durung karuan wong sing sugih bandha disrawungi wong akeh. Ananging wong sing grapyak semanak lan enthengan mesthi digatekake wong akeh. Yen nemahi reribet mesthi akeh sing mitulungi lan ora bakal kapiran.

Saiki aku urip ing kutha gedhe Jakarta. Swasana wedangan kaya ing ngomah ing desa kana angel dicakake ana ing kahananku saiki. Sanadyan mangkono filosofine wus isa dak gemboli.

Sedhela maneh wayahe Riyaya Bakda utawa Lebaran Idul Fitri. Wong-wong akeh sing padha “mudik” ing kampung asale dhewe-dhewe, kumpul daro sanak sedulure. Aku mung mbatin, apa ya yen wis dadi priyayi urban, isane wedangan tenanan mung setahun sepisan?

Hehehe… muga-muga isih ana kalodhangan liyane! ***

Life is a pilgrimage to "The One Determined Direction"

To Javanese people “life” is a “journey” (laku) of mankind coming back to God, The Sangkan-Paraning-Dumadi, The Alfa and Omega. The basic principal of laku according to Javanese is mystical union with God (manunggaling kawula-Gusti). God is understood as Sang Hyang Antaya that cannot be imagined at all (tan kena-kinayangapa) but emptiness (awang-uwung) or mysterious (gaib). The man's journey of coming back to God, then, must be accompanied by ascetic life to purify heart and soul from all kinds of egoism. Everybody must be free from self-profit and reward (sepi ing pamrih). This way of purification will guide them into their original being that is as a spark-fire of God.

Various conceptions of the mystery of God enable distortions and conterfeitings against the true laku to take place. This should become an important thing that Javanese should be aware of! The answers of many questions around the existence of God and man (such as: Who is God? Who is man) that Javanese wisdom has tried to find out seem to be completed from time to time. And it is possible as the Javanese are sincretic in philosophy as well as in religiousity. The characteristic has designed the Javanese culture as a culture that is easy to adapt those of others without loosing the core.

What is the core of the Javanese culture? To be honest I myself still have to find out more in the traditions I've received and lived up to now and forever. It is a sense (or feeling, rasa, taste) of being Javanese. While I am a Javanese, I am a Christian also. That's the matter. However, I feel okey since I know the faith I believe in. You know, I'm proud of being a Javanese as well as a Christian. I know how to critizise myself as a Javanese and how to critizise myself as a Christian. I am living a process of inculturation of Christian faith in a sense of Javanese. Which one is to be the prior? It's a dialectical attitude of living. That's the core of my own culture!

There are many religions exist among the Javanese. So there are many ways to live as Javanese. As a result, there are many "cultures" among the Javanese people, and they claim to be Javanese! And yes, we are!

The one thing that unites us the Javanese is the wisdom of Sangkan-Paraning-Dumadi, though each of us has specific conceptions according to the faith of each religion. And the tradition of laku itself has been interpreted and completed in each religion's tradition. The wisdom from the Javanese esoteric knowledge has preserved the moral to be completed: sepi ing pamrih, rame ing gawe, mamayu hayuning bawana. That's the way (laku) to go the journey. And as the aim of the journey is union with God, it's rather a pilgrimage than just a traveling or moreover an adventure.

The Javanese has a pretty interpretation from the pronounciation of the word "ziarah" (= pilgrimage). The wording of "ziarah" is "ji-arah", This word abbreviates two words: "siji" (one) and "arah" (direction). Thus "ziarah" (pilgrimage) is so-interpreted as "siji sing diarah" - just one determined direction - that is God, the Sangkan-Paraning-Dumadi, The Alfa and Omega of all beings! When the union happens, the universe (macrocosmos and microcosmos) would be so beautiful! How to achieve the state is a set of unending efforts to beautify the world (universe) intensively and extensively, no matter what religion!

And that will be the crown of human dignity according to the Javanese perception. ***

Nama kinarya japa

Saben-saben aku mlebu ing sawijining komunitas utawa forum, biasane ana wektu kanggo pitepungan. Apese ana lembaran daftar-hadir sing diisi kanthi gilir. Ana kolom jeneng, alamat, nomor telpun, pakaryan, lsp. Lha, saben ngenalake awakku sacara lisan utawa tulisan, aku mesthi dielingake kekudangane wong tuwaku rikala maringi tetenger marang aku. Sanadyan mung saktleraman, ananging kanggoku iku ana wigatine. Sebab rikala bapak-simbok nemtokake jeneng kanggoku mesthine ora mung sakecele. Ana unen-unen "nama kirnarya japa" - jeneng iku mujudake dedonga tumrape kang nganggo. Mesthi wae dongane apik! Apa ana wong tuwa kang memuji ala kanggo para putrane?

Kejaba donga, jeneng uga dadi "pusaka". Mula, menehi jeneng marang bocah sok disebut "maringi pusaka asma". Kamangka sing kaaran pusaka iku biasane ngemu surasa "warisan, peparing kang kudu dipepetri" lan uga "piandel, kekuwatan, gaman". Dak kira yen dionceki maknane isa jero banget. Bapak-simbok mbokmenawa pancen dudu golongane wong sugih bandha lan pangkat. Sing diduweni mung warisan arupa "kekasih" yaiku awujud katresnane bapak-simbok marang awakku. Katresnan sing kinanthen donga lan disandhangake minangka tetenger tumraping uripku, sabanjure dadi kekuwatanku anggone andon laku urip ana ing bebrayatan agung. Katresnan sing kinanthen donga iku pinercayaake marang aku supaya diwujudake lan dicakake ana ing urip padinan. Dadi, wis samesthine menawa pusaka asma kang dak sandhang iku merbawani mligine kanggo uripku dhewe dhisik.

Mula prayoga yen aku panjenengan kabeh mangerteni apa ta werdine jeneng utawa asma kang wus kasandhang. Perlune supaya tansah eling marang kanugrahan asma iku lan gegayuhan luhur kang dipasrahake marang awake dhewe.

Jenengku Sukandar. "Su" iku "becik, apik". Dene "kandar"? Lha iki, aku dhewe rada bingung mangerteni. Rikala miterang marang bapak, jarene tegese "katresnan, kasih". Nanging yen dak waca ana ing kamus bahasa Indonesia, "kandar" kuwi tegese "sopir"! Ah, kabeh apik! "Katresnan sing becik" utawa "sopir sing becik" loro-lorone padha apike. Dhasare aku iki anak barep, dadi ya memper yen kudu dadi sopir utawa ngesuhi tumraping adhi-adhiku, munggahe tumrap kabeh wong sing dipercayaake marang aku! Sopir sing kebak ing katresnan!

Hehehe... dadi rada nggembelo sirahku marga mongkok! Sanadyan ya rada manteb anggone nyangga. Ya muga-muga wae aku ora kabotan nyangga jeneng iku. Aku mung percaya wae, awit jenengku itu dedongaku uga. Gusti lak ya tansah paring kekuwatan marang aku.

Hayo... kagungane asma apa werdine? Yen durung priksa, nyuwuna priksa marang bapak-simbok utawa...simbah! Hehehe...

Aku percaya, asma panjenengan dongane mesthi apik!

Salam, lan berkah Dalem Gusti!

It's not about Java-Script at all!

"Born Javanese" is planned to become my sharing site about Javanese: language, culture, arts, people, etc. As I know there are few people knowing about Java Island (people and its culture) instead of Java-Script, so I make this blog. It's just another blog about Javanese people. And as it is about Javanese, so I'll use Javanese or Indonesian more than English. As possible as I can try, I'll write in English also. Hopefully you foreigners won't be disappointed of this and can still enjoy and found something from it.

Welcome to my country Java wherein I was born 35 years ago!

This is just my introduction to start my sharing.
Thanks for dropping by, and please enjoy my blog with my up-coming articles.

Best regards,

Kandar Ag.


Enjoy the recent 5 postings: